In elke organisatie waar hard gewerkt wordt, is werkdruk, stress en burn-out een potentieel risico. Werkdruk en stress zijn de laatste jaren in Nederland en EU in steeds meer bedrijven en organisaties een arbeidsrisico. De werkgever kan allereerst zorgen voor een goede risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E) en goed plan van aanpak voor verbeteringen. Daarnaast wil je natuurlijk ook de medewerker die is uitgevallen met burn-out op de beste manier ondersteunen tijdens de ziekte en bij goede re-integratie.
Cijfers werkdruk, stress, burnout en psychosociale arbeidsbelasting
Uit cijfers van het Europees Agentschap voor Veiligheid en Gezondheid op het Werk, de Nederlandse Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA), cijfers van het CBS, rapporten en het jaarverslag van de Nederlandse Arbeidsinspectie blijkt al vanaf 2014 de toename van stress en burn-out op de werkvloer. Ik zie de toename ook aan de veel gestelde vragen waarmee mensen terecht komen bij Priorities en op deze site van priorities.nl.
Uit rapporten en jaarverslagen van de Nederlandse Arbeidsinspectie blijkt dat psychosociale arbeidsbelasting (o.a. werkdruk, stress, werkstress en burn-out) in bijna alle sectoren een risico vormt.
Vaak stellen mensen de vraag: wat kan de werkgever doen bij burn-out? Mensen denken vooral aan de oplossingen voor een individueel geval, als iemand concreet is uitgevallen met stressklachten, burn-out of te hoge werkdruk.
Belangrijk als leidinggevende en werkgever blijft goed beleid rond psychosociale arbeidsbelasting. Is iemand uitgevallen of zijn meerdere mensen uitgevallen door stress of burn-out: dan is vooral ook belangrijk om te evalueren of het beleid voor gezond en veilig werken effectief is. Is er een goede risico inventarisatie en evaluatie voor psychosociale arbeidsrisico’s en zijn de maatregelen effectief? .
(Deze post werd gepubliceerd in augustus 2023 en bijgewerkt in november 2024)
Risico inventarisatie en evaluatie (RI&E): het risico op werkdruk, stress en burn-out (psychosociale arbeidsbelasting)
Het antwoord op de vraag wat je als werkgever kunt doen bij burn-out, begint met de vraag: is er een inventarisatie van het risico werkdruk in de risico inventarisatie en evaluatie (RI&E)?
Iedere werkgever dient te beschikken over een actuele RI&E, waarin werkdruk, stress en burn-out zijn geïnventariseerd. Dit geldt ook voor werkgevers die gebruik maken van een (erkende) branche RI&E.
De kwaliteitseisen voor een RI&E en verdiepend onderzoek over psychosociale arbeidsbelasting zijn helder beschreven. De werkgever moet een inspecteur van de arbeidsinspectie kunnen uitleggen op welke manier de werkdruk in het kader van de RI&E is onderzocht en hoe de conclusies over het risico op werkdruk, stress en burn-out tot stand zijn gekomen.
Preventie burn-out werkgever en het doel van het inspecteren op werkdruk
Met inspecties op werkdruk wordt de naleving van artikel 3, lid 2 van de Arbowet en artikel 2.15 van het Arbobesluit verhoogd, door op basis van deze wet- en regelgeving waar nodig te handhaven op een doeltreffende aanpak van het risico werkdruk.
Beoogd effect hiervan is dat de werkdruk, stress en burn-out afdoende wordt beheerst, zodat negatieve gevolgen van werkdruk, zoals gezondheidsklachten, ziekteverzuim en langdurige arbeidsongeschiktheid zo veel mogelijk worden voorkomen of beperkt.
In veel gevallen zal het niet zover komen dat de Nederlandse Arbeidsinspectie een inspectie bij u uitvoert. Dat neemt niet weg dat een goede arbeidsorganisatie, uw bedrijf en organisatie er goed op is ingericht en aan preventie van werkdruk, stress en burn-out aandacht besteed wordt. Psychosociale arbeidsbelasting is een reëel arbeidsrisico waar werkgever en werknemer een belangrijke verantwoordelijkheid in hebben.
De werkgever heeft immers een wettelijk vastgelegde werkgeversverantwoordelijk om risico’s van psychosociale arbeidsbelasting zoveel mogelijk te voorkomen.
Burn-out preventie werkgever
Bovenstaande toelichting is natuurlijk belangrijk voor een goed totaalbeeld van preventie van ziekte als werkgever, of dit nu algemeen is of meer specifiek rond psychosociale arbeidsbelasting, burn-out, werkdruk, stress preventie. Daarnaast willen mensen natuurlijk ook graag weten wat ze kunnen doen.
Wat kun je doen bij burn out als werkgever? U kunt onderstaande inspectievragen nalopen, om te beoordelen hoe u ervoor staat en welke (vervolg)acties van u al leidinggevende nodig zijn.
Inspectievragen – vragen die de Nederlandse Arbeidsinspectie stelt bij een arbeidsinspectie psychosociale arbeidsbelasting (werkdruk, stress, werkstress en burn-out)
1. Is er een actuele, deugdelijke en volledige risico-inventarisatie & evaluatie aanwezig met betrekking tot het risico werkdruk?
2. Wanneer uit de RI&E blijkt dat werkdruk een reëel risico is binnen de organisatie: Is er een actueel, deugdelijk en volledig verdiepend onderzoek naar de werkdruk uitgevoerd voor de gehele organisatie, dan wel voor die organisatieonderdelen en/of functies, waarin bij de risico-inventarisatie & evaluatie de werkdruk te hoog bleek te zijn?
3. Zijn in een plan van aanpak voldoende doeltreffende, en bij de knelpunten aansluitende, maatregelen opgenomen om de geconstateerde werkdrukbronnen te verminderen of energiebronnen te verhogen en vervolgens goed te kunnen beheersen? Staan in het plan van aanpak tevens termijnen voor uitvoering en evaluatie van de maatregelen genoemd?
4. Zijn de maatregelen uit het plan van aanpak conform de planning uitgevoerd en is hierbij voldaan aan de kwaliteitseisen ten aanzien van de inhoud van de maatregelen en ten aanzien van het uitvoeringsproces van de maatregelen?
5. Heeft er een grondige evaluatie plaatsgevonden van maatregelen die genomen zijn om werkdrukbronnen te verminderen en/of energiebronnen te vergroten? Heeft er tevens een evaluatie plaatsgevonden van de totale aanpak om werkdruk te verminderen? Indien hieruit blijkt dat er nog steeds knelpunten zijn die kunnen leiden tot te hoge werkdruk is wordt de cyclus dan opnieuw doorlopen?
6. Krijgen medewerkers en leidinggevenden, die met een te hoge werkdruk te maken (kunnen) krijgen, adequate voorlichting en instructies m.b.t. de daaraan verbonden risico’s en de maatregelen die zijn getroffen om een te hoge werkdruk te voorkomen of te beperken? Raadpleeg bij het beantwoorden van deze vragen ook de toelichting van de Nederlandse Arbeidsinspectie, waarin onder andere per onderwerp kwaliteitseisen zijn opgenomen.
Conclusie Arbeidsinspectie werkdruk, stress, burnout en psychosociale arbeidsbelasting in Staat van Gezond Werk (mei 2023)
In het rapport Staat van Gezond Werk geeft de Nederlandse Arbeidsinspectie het volgende aan.
Werkgevers voldoen steeds meer aan de basisvereisten uit de Arbowet, namelijk (1) een Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E) met onderdeel psychosociale arbeidsbelasting (PSA)/ongewenst gedrag uitgewerkt en (2) een plan van aanpak met maatregelen om de geïnventariseerde risico’s te beheersen.
De Arbeidsinspectie constateert echter dat werkgevers niet onderzoeken of hun maatregelen effectief zijn geweest. Hierdoor is de kans groot dat problemen met psychosociale arbeidsbelasting (PSA) aanhouden.
Het evalueren of maatregelen effectief zijn, krijgt dan ook extra aandacht in het nieuwe programmaplan van de Nederlandse Arbeidsinspectie.
Het beste antwoord op de vraag wat u als werkgever kunt doen bij burn-out of psychosociale arbeidsbelasting?
1. Nagaan of het beleid psychosociale arbeidsbelasting effectief is
Gebaseerd op deze laatste informatie van de Nederlandse Arbeidsinspectie in Staat van Gezond Werk (2023) is het beste antwoord dat u onderzoekt of de maatregelen binnen uw organisatie of bedrijf effectief zijn en nagaat wat eventueel verbeterd kan worden. Het gaat immers niet alleen om goed beleid, maar goede effectiviteit. Dat wil zeggen dat geen medewerkers uitvallen met burn-out, stress of overspannenheid.
2. Burnout en werken: blogs van Priorities
Gezond werk is belangrijk, ook voor u als leidinggevende, manager of werkgever. Daarnaast is goede informatie te vinden van Priorities over Burn-out, stress en werken. Met de informatie uit deze posts ondersteunt u uw mensen bij ziekte en re-integratie:
Stress signalen en burnout symptomen
Wat te doen bij beginnende burnout?
Burn-out bespreken met werkgever | Stress: belangrijk onderwerp in 2024
Sandra Kruijt
Of lees hier verder over de week van de werkstress van 11-15 november 2024. Stress en werkstress kan duizend-en-een oorzaken hebben en zich manifesteren in even zoveel symptomen. Een one size fits all is daarom moeilijk te geven. Wat ik gaandeweg de jaren heb gezien wat wel werkt: is om als eerste stap de focus op talent te leggen. Lees hier verder of bestel het boek Effectief tegen werkstress – Ontdek Je Sterke Punten.
