Een goede balans tussen werk en privé is erg belangrijk. Onbalans tussen werk en privé leidt tot stress, uitval, ziekte, ziekteverzuim en burn-out. Verstoring van een goede work life balance kan grote gevolgen hebben voor mensen in het werk en in privé. Hoe bereik je een goede werk-privé balans en wat is daarbij belangrijk?
Richtlijn Werk-Privébalans
In 2013 werd de Multidisciplinaire Richtlijn Werk-Privé Balans gepubliceerd. Work life balance werd hiermee een erkend belangrijk onderwerp. De richtlijn Werk-privébalans werd in 2023 herzien en blijft voor 2025 en volgende jaren belangrijk.
Achtergrond vanuit Europa en Nederland over werk privé balans
Veel mensen worstelen met goede werk-privé balans. Er zijn veel goede oplossingen én er is hele goede informatie over preventie van stress.
Sinds diverse subsidierondes vanaf 2007 in Nederland, gefinancierd vanuit de EU (Europees Social Fonds), is veel aandacht voor het belang van een goede work life balance in Nederland en in EU. Een goede werk privé balans is belangrijk voor duurzame inzetbaarheid, vitaliteit en goede resultaten in het werk.
Veel groepen zoals Young Professionals, ouders met jonge kinderen, mensen met werk én mantelzorg of bijvoorbeeld accountants met extreme pieken in werkdruk lopen tegen dezelfde vragen aan. Het lijkt vaak of we de enige zijn met vragen over goede balans tussen werk en privé. Maar dat is zeker niet zo.
Work Life Balance (of: Work-nonwork balance)
Beantwoord eens de onderstaande vragen (1= zeer ontevreden, 2 = ontevreden, 3 = neutraal, 4 = tevreden, 5 = zeer tevreden)
In hoeverre ben je tevreden over:
Hoe je je tijd verdeelt tussen werk en je privé of gezinsleven
Hoe je je aandacht verdeelt tussen werk en thuis
Hoe goed je werk en privé- of gezinsleven samengaan
Hoe goed je de eisen van je werk in evenwicht kun brengen met de eisen van je privé- of gezinsleven
De kans om je werk goed te doen en ook de taken van thuis goed te doen
De antwoorden geven de eerste indicatie hoe je werk-privé balans is. Als je op deze site van Priorities terecht kwam, heb je misschien een belangrijke vraag erover. Neem dan contact op voor een vertrouwelijk, kosteloos en vrijblijvend gesprek.
van: Valcour, M. Work-Based Resources as Moderators of the Relationship Between Work Hours and Satisfaction With Work-Family Balance, Journal of Applied Psychology, 2007:92 (6)1512-1523. Dit instrument wordt gebruikt bij Preventief Medisch Onderzoek (PMO) of Periodiek Arbeidsgezondheidskundig onderzoek (PAGO).Hier vertaald naar de praktijk van Priorities.
Gevolgen van werk-privé onbalans en bewustwording
Onbalans tussen werk en privé leidt tot stress, ziekteverzuim en burn-out. Het leidt tot verminderde duurzame inzetbaarheid. Ook kunnen vitaliteit en resultaten in het werk onder druk staan.
Werkenden met een verstoorde werk-privébalans kunnen klachten krijgen die weer tot ziekte en uitval kunnen leiden. Daarnaast zijn gevolgen zoals bijvoorbeeld dat mensen minder efficiënt en productief zijn, of meer irritaties en ruzies hebben op het werk of thuis.
Het beantwoorden van de bovenstaande vragen is belangrijk voor bewustwording over waar je tegenaan loopt en wat je wilt oplossen. Bewustwording is een belangrijk deel van de oplossing. Daarna kun je beslissen wat de beste vervolgstap is voor de oplossing en om weer een goede werk-privé balans te bereiken.
Priorities en work life balance
Met subsidie vanuit EU ontwikkelde Priorities De Balanstool Priorities.nu – de berekening van de balans tussen werk en privé. Priorities.nu werd gelanceerd in 2007 na een tweejarig onderzoek en ICT ontwikkeling en ligt ten grondslag aan de executive coaching, workshops work life balance en werkdruk van Priorities.
Het werk heeft invloed thuis en privé heeft invloed op werk. Tijdens executive coaching van Priorities of workshops werkdruk en work life balance behandelen we alle aspecten van een goede werk-privé balans voor preventie van stress, burn-out, ziekteverzuim en resultaten in het werk. En belangrijker: de oplossingen om werk privé balans te bereiken.
Service Work Life Balance van Priorities
Niet iedereen die op deze site komt met een vraag over goede werk-privé balans kan direct een workshop volgen of executive coaching. Daarom is als service aan lezers hier die worstelen met een goede werk privé balans dit artikel en de onderstaande richtlijn opgenomen.
Van oudsher zijn de bedrijfsarts, arbeids- of organisatiedeskundige, veiligheidskundige en arbeidshygiënist belast met vragen over werk en gezondheid. In de praktijk heb ik gemerkt dat er veel redenen zijn om eerst zelf te weten van deze Richtlijn Werk-Privé Balans, om goed advies te kunnen inschakelen.
Zo kan het zijn dat toegang tot deze specialisten niet goed is geregeld. Werk je bijvoorbeeld als zelfstandige, zelfstandig ondernemer of ZZP’er of heeft de organisatie waar je werkt beperkte afspraken met de arbodienst voor advies, dan kan het belangrijk zijn om zelf van het bestaan van deze richtlijn te weten.
Taboe rond werk-privébalans
Er kan ook een drempel zijn om het onderwerp werk-privébalans of work life balance te bespreken op het werk. Dan is het goed om van het bestaan van deze richtlijn te weten. Om te beslissen welke stappen je het beste kunt nemen voor een goede balans tussen werk en privé of om deskundig advies van Priorities, in te schakelen.
Multidisciplinaire Preventieve Richtlijn Werk-Privébalans (2013, herzien in 2023)
In 2013 werd de Multidisciplinaire Richtlijn Werk-Privé Balans gepubliceerd. Work life balance werd hiermee een erkend belangrijk onderwerp. Deze richtlijn Werk-privébalans werd in 2023 herzien en blijft voor 2025 en volgende jaren belangrijk voor werk en voor executive work life balance:
1. Om goede hulp te vragen als je tegen werk privé balans vragen aanloopt, moet je vaak eerst weten wat beschikbaar is voor een goede work life balance; of
2. Om goede work life balance van de mensen in je organisatie mogelijk te maken.
De richtlijn over goede werk-privébalans is ontwikkeld door:
Nederlandse Vereniging van Arbeids & Bedrijfsgeneeskunde (NVAB)
Beroepsvereniging voor Arbeids- en Organisatiedeskundigen (BAenO)
Nederlandse Vereniging van Arbeidsdeskundigen (NVvA) en
Nederlandse Vereniging van Veiligheidsdeskundigen (NVVK)
De richtlijn heeft aanbevelingen voor het handelen van bedrijfsarts, arbeids- en organisatiedeskundige, veiligheidskundige en arbeidshygiënist bij vragen over een goede werk-privé balans. De richtlijn Werk-Privébalans kan geraadpleegd worden door adviseurs bedrijfsmaatschappelijk werk en psychosociale arbeidsbelasting en door arbo-verpleegkundigen en sociaal medisch verpleegkundigen.
Daarnaast is deze richtlijn relevant voor werkgevers en werkenden. Het ontwikkelen van de richtlijn kon worden gerealiseerd met financiële steun van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW).
Herziene Multidisciplinaire Preventieve Richtlijn Werk-Privébalans
In de herziene richtlijn zijn resultaten uit de literatuur verwerkt en er zijn nieuwe onderdelen opgenomen in de richtlijn. In de herziene multidisciplinaire richtlijn vind je onder andere:
- welke onderwerpen ten aanzien van werk-privébalans in de Risico Inventarisatie & Evaluatie (RI&E) die iedere organisatie hoort te hebben, thuis horen,
- hoe je werk-privébalans opneemt in het Preventief Medisch Onderzoek of Periodiek Arbeidsgezondheidskundig Onderzoek (PMO/PAGO),
- welke preventieve organisatorische maatregelen geadviseerd kunnen worden,
- welke adviezen er zijn voor individuele werkenden,
- welk advies gegeven kan worden over preventieve maatregelen voor thuiswerkers.
Arbeidsomstandighedenspreekuur en Richtlijn Werk-Privébalans belangrijk
Veel ontwikkelingen kwamen de afgelopen jaren in een stroomversnelling, van thuiswerken, hybride werken, digitale of AI ontwikkelingen, mantelzorg tot de huidige krapte op de arbeidsmarkt. Die ontwikkelingen hebben ook invloed op de werk-privébalans.
Veel bedrijven en organisaties hebben een arbeidsomstandighedenspreekuur. Bij een (dreigende) verstoring van de werk-privébalans is belangrijk om te weten dat je gebruik kunt maken van dit spreekuur. Heeft je organisatie of bedrijf dit niet of wil je liever advies buiten je organisatie, neem dan contact op met Priorities.
Burnout, stress of verstoorde balans tussen werk-privé – rol van werkgever en werkende
Een goede work life balance is voor veel mensen lastig om te bereiken. Variërend van gezinnen met jonge kinderen, tot mensen met uiteenlopende redenen voor stress, tot mensen die uitermate succesvol zijn in hun werk en helaas toch (bijna) ziek worden.
Bij onbalans tussen werk en privé, bij verstoorde werk-privébalans, dreigende verstoring en bij preventie van overspannenheid, burn-out, stress zijn bijvoorbeeld belangrijk om goed te bespreken of om na te gaan:
Factoren in het werk
- stress
- werkdruk
- ervaren rolconflict
- het aantal uren dat gewerkt wordt
- de betrokkenheid met het werk
Factoren in privé
- onduidelijkheid over de rol in de privé/gezinssituatie
- conflicten en ervaren druk door taken in het privé-/gezinsleven
- stressoren in de privésituatie
Overig
- het gebruik van werk-gerelateerde communicatietechnologie na werktijd, online zijn of technostress. Zie bijvoorbeeld: Spillover – een nieuwe oorzaak van stress
Stressklachten bij verstoorde balans tussen werk en privé
Een verstoorde werk-privébalans kan gevolgen hebben voor de werkende, zowel op het werk, als thuis. De meeste gevolgen lijken voort te komen uit de stressklachten (distress) bij een verstoorde balans. Om de ernst van de verstoorde werk-privébalans te beoordelen kun je kijken naar:
Factoren in het werk
- toename stress (of: distress)
- verminderde prestatie
- minder werktevredenheid
Factoren in privé
- toename stress (of: distress)
- meer conflicten in de thuis-/privé situatie
- verminderde prestatie
- minder familietevredenheid
Ervaren gezondheid
- een slechtere algehele gezondheid (psychische en somatisch)
- meer kans op klachten aan het bewegingsapparaat
- meer kans op roken en bij rokers tot het roken van meer sigaretten
- een hogere alcoholconsumptie
- minder slaap
- een grotere kans op langdurig verzuim
- gevoelens van controleverlies en/of machteloosheid treden op. De stresshantering schiet tekort. Je hebt het gevoel het niet meer aan te kunnen en het gevoel grip te verliezen.
- je ervaart significante beperkingen in het beroepsmatig en/of sociaal functioneren
- dreigende overspanning, ten minste drie van de volgende dreigende klachten zijn aanwezig:
- moe
- gestoorde of onrustige slaap
- prikkelbaarheid
- niet tegen drukte/herrie kunnen
- emotionele instabiliteit
- piekeren
- gejaagd gevoel
- concentratieproblemen en/of vergeetachtigheid
Belangrijk is om het te zien als een tijdelijke verstoring van de balans werk en prive. Er zijn veel goede oplossingen. Ook als sprake is van een grote onbalans, overspannenheid of burn-out zijn er veel voorbeelden van mensen die heel goed herstellen. Lees bijvoorbeeld: hoe gaat het nu met Bruno Bruins?
Stress en werk privé balans
Vaak zijn stress en werk privé onbalans te herleiden tot teveel werk, hoge werkdruk, prestatie indicatoren in het werk, hoge verantwoordelijkheid of hoog verantwoordelijkheidsgevoel, privédruk of verstorende factoren in werk-privé.
We noemen het vaak ‘burn-out’ en verschaffen het daarmee een legitimiteit. De reden achter de burn-out of de onbalans tussen werk-privé in de kern oplossen blijft natuurlijk het belangrijkste.
Preventief een goede work life balance vormgeven en duurzame inzetbaarheid, vitaliteit, werkgeluk en werkplezier mogelijk maken. Dat is wat telt.
Met deze multidisciplinaire richtlijn kun je hopelijk in aankomende (functionerings-) gesprekken balans werk-privé bespreekbaar maken.
Ook is het goed om te weten dat de eerste juridische uitspraken rond goed werkgeverschap en burn-out er al zijn. Ook de werkgever kan bij mensen met een zware taakbelasting niet altijd wijzen op de eigen verantwoordelijkheid van mensen. Belasting en belastbaarheid, draagkracht en draaglast (termen die vaak gebruikt worden rond stress), daar hebben de werkgever en werknemer een gedeelde verantwoordelijkheid in.
Priorities Executive Work Life Balance, Workshop Work Life Balance en de Multidisciplinaire Preventieve Richtlijn Werk-Privébalans
Werken op basis van de laatste inzichten en richtlijnen is de kern van Priorities Executive Work Life Balance Coaching. Adviezen, de Workshop Werkdruk en Work Life Balance, Executive coaching, het Priorities at Work Programme en de Masterclass Targets en Werkwaarden zijn altijd volgens actuele richtlijnen, o.a. deze Richtlijn Werk-Privébalans.
Loopt u aan tegen onbalans tussen werk en privé? Wilt u uw werk-privébalans bespreken of uw work life balance verbeteren? In een kennismakingsgesprek bespreken we wat mogelijk is voor u, uw organisatie of bedrijf. In dit gesprek krijgt u helder wat mogelijk is om te bereiken in work life balance executive coaching of juist wat u mensen in uw organisatie hiervoor kunt bieden.
Sandra Kruijt
(Deze post werd gepubliceerd in 2013 en voor het laatst bijgewerkt in februari 2025)
U kunt de Richtlijn hier downloaden:
Multidisciplinaire Preventieve Richtlijn Werk-Privébalans 2023
Richtlijn Werk-privébalans 2023 (NVAB, BAenO, NVvA, NVVK)
Achtergronddocument Richtlijn Werk-privébalans 2023 (NVAB, BAenO, NVvA, NVVK)
Tekst cursief hierboven is overgenomen uit de Richtlijn. Het herformuleren van deze goede teksten zou afbreuk doen aan de kwaliteit van die inhoud. Om die reden noem ik hieronder ook de auteurs.
Auteurs Herziene Multidisciplinaire Preventieve Richtlijn Werk-Privébalans 2023
F.S. (Felicia )Los MSc, wetenschappelijk medewerker richtlijnontwikkeling NVAB dr T. (Teddy) Oosterhuis, richtlijnmethodoloog NVAB
dr ir W.K. (Wendel) Post, arbeidshygiënist/health officer PMO, NVvA
dr D. (Daantje) Derks, Associate professor Work & Organizational Psychology, Erasmus Universiteit Rotterdam
dr P. (Pieter) Coenen, senior onderzoeker, Amsterdam UMC, Public and Occupational Health
J. (Jaap) Dogger, bedrijfsarts, NVAB
drs C.M. (Carmen) Geurts-van der Heiden, arbeids- en organisatiedeskundige, BA&O
C.J.M. (Ceciel) Lansink, arbeidshygiënist, NVvA
drs E.A.M.T. (Ellis) Lesterade, arbeids- en organisatiedeskundige, BA&O
L. (Louis) Nijland, registerveiligheidskundige RVK®/senior consultant, NVVK
J. (Jessica) van Ruitenburg, beleidsadviseur FNV, werknemersvertegenwoordiger
drs S. (Simone) Wensink MWO, A&O psycholoog/manager HR Wellbeing, werkgeversvertegenwoordiger
