Burn-out is een belangrijk onderwerp van aandacht bij de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO, World Health Organization). En daarmee ook in Nederland. Wat betekent dat in Nederland?
In 2019 heeft de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) besloten burn-out op te nemen in de International Classification of Diseases (ICD-11). Aan elke aandoening wordt een eigen code toegewezen in deze internationale classificatie. Artsen over de hele wereld kunnen daarmee hun diagnoses registreren, aan de hand van deze nieuwe codes. Hierdoor kunnen precieze statistieken worden samengesteld en gezondheidstrends worden gedocumenteerd.
Wat is een burn-out? De definitie van burnout in de internationale classificatie van ziekten (ICD-11)
In de internationale classificatie van ziekten, de ICD-11, wordt de definitie van burn-out gegeven:
Burn-out is een syndroom dat wordt geconcretiseerd als het gevolg van chronische stress op de werkplek die niet met succes is beheerd. Het wordt gekenmerkt door drie dimensies:
- gevoelens van uitputting of uitputting van energie;
- grotere mentale afstand tot iemands werk, of gevoelens van negativisme of cynisme in verband met iemands werk; en
- verminderde professionele effectiviteit.
Burn-out kan een beroepsziekte zijn
Burn-out behoort daarmee tot een van de 55.000 ziekten, symptomen en oorzaken van verwondingen die worden genoemd in de International Classification of Diseases (ICD-11). De catalogus werd goedgekeurd tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van de WHO in Genève. De lijst werd na bijna dertig jaar herzien en is op 1 januari 2022 in werking getreden, zoals aangekondigd in een persbericht van de Wereldgezondheidsorganisatie van mei 2019.
Zoals gezegd, burn-out is opgenomen in de 11e herziening van de internationale classificatie van ziekten (ICD-11). Burn-out werd ook opgenomen in ICD-10, in dezelfde categorie als in ICD-11, maar de definitie is nu gedetailleerder.
Burnout is een belangrijke factor om rekening mee te houden in werk gerelateerde gezondheidsproblemen.
Burnout – een medische aandoening?
Burn-out wordt beschreven in het hoofdstuk van de ICD-11 als: ‘Factoren die van invloed zijn op de gezondheid of op het contact met gezondheidsdiensten’ – waaronder redenen waarom mensen contact opnemen met gezondheidsdiensten, maar die niet worden geclassificeerd als ziekten of gezondheidsproblemen.
Het is niet geclassificeerd als een medische aandoening.
Het is wat cryptisch en gaat om het volgende: Het heeft invloed op de gezondheid, kan ter sprake komen tijdens een gesprek met een medische specialist, hulpverlener of met iemand van de gezondheidsdiensten, maar formeel heet het nog geen ziekte. Dat wil niet zeggen dat het niet bestaat, want veel mensen ervaren natuurlijk burn-out of burn-outklachten.
Net zo cryptisch is een andere deel van de tekst van de Wereldgezondheidsorganisatie: ‘Burn-out verwijst specifiek naar fenomenen in de beroepsmatige context en mag niet worden toegepast om ervaringen op andere gebieden van het leven te beschrijven’. Met andere woorden: burn-out gaat over werkgerelateerde klachten, in de terminologie van de Wereldgezondheidsorganisatie.
In Nederland is deze discussie en de praktijk al lang dit punt gepasseerd: ook studenten of mensen die zwaar belast zijn met mantelzorg naar hun werk, benoemen overbelasting als een bun-out.
De Wereldgezondheidsorganisatie geeft ook aan in het persbericht uit 2019 op het punt te staan om te beginnen met de ontwikkeling van evidence based richtlijnen over mentaal welzijn op de werkplek.
Het belang voor ons van burn-out en de wereldgezondheidsorganisatie
Het belang zit met name in het feit dat diagnoses nu beter gesteld en geregistreerd gaan worden. Dat wil wel zeggen dat het belangrijk is dat mensen met hun gezondheidsklachten, hun burnout of burnout klachten wel naar de huisarts of de bedrijfsarts moeten gaan. Een bedrijfsarts kan immers een melding doen bij het Nederlands Centrum Beroepsziekten, dat de gezondheidsklacht burnout door het werk is veroorzaakt.
Door deze meldingen te doen, kunnen goede statistieken en gezondheidstrends worden samengesteld. Dit doet het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten samen met meldingen door bedrijfsartsen, het Centraal Bureau voor de Statistiek en het Sociaal Cultureel Planbureau.
Het belang zit er voor ook in, dat we meer zicht krijgen op en onze eigen rol in preventie oppakken. We kunnen:
- stress en burnout klachten monitoren
- oorzaken van een burn-out monitoren
- nadenken over wat we kunnen doen bij beginnende burnout
- en als dit noodzakelijk is voor het herstel, overgaan tot ziekmelding bij burnouten via huisarts of bedrijfsarts professionele begeleiding krijgen
Ook de werkgever heeft natuurlijk een belangrijke rol in preventie en oplossingen:
Gelukkig is er in Europa en in Nederland veel goede kennis over mentale gezondheid en preventie van burnout. In Nederland hebben we diverse richtlijnen voor mentale gezondheid vanuit meerdere beroepsgroepen zoals bedrijfsartsen en huisartsen en wetenschappelijke onderzoeken. Daarnaast pakken ook steeds meer mensen, organisaties en bedrijven hun rol op in preventie, duurzame inzetbaarheid en mentale fitheid.
Work hard. Live balanced. Sandra Kruijt
(Deze post werd gepubliceerd in mei 2019 en bijgewerkt juli 2023 en augustus 2025)
