Werk en kinderen combineren kan ons voor flinke uitdagingen plaatsen. Werkende ouders komt veel respect toe. Dit wetenschappelijk onderzoek naar werkdruk, gevolgen voor kinderen en affectieve verwaarlozing, was kort in het nieuws in 2013. Ook in 2024 blijft het relevant en daarom heb ik deze post (voor het eerst gepubliceerd in 2013) geactualiseerd.
Werkende ouders en grappige kindervideo’s
Even terug in de tijd. Tijdens corona, thuiswerken, schoolsluiting en de taak voor ouders om kinderen, schoolwerk en eigen werk te combineren, zag ik een grappig bedoelde video voorbij komen van een moeder die een klant telefonisch vriendelijk te woord stond en ondertussen moeite deed om haar kinderen stil te laten zijn. Vriendelijk aan de telefoon en tegelijkertijd hele boze gebaren richting het kind, afgewisseld met schelden tegen het kind terwijl de telefoon mute stond.
Schelden doet wél zeer
Het kan grappig zijn om naar te kijken, in ieder geval was de openheid in de video zo bedoeld. Toch is het ook goed om dit wetenschappelijk onderzoek voor ogen te houden: Schelden doet wél zeer.
Onderzoek van NESDA gesubsidieerd door ZonMw laat zien dat negatieve jeugdervaringen een risicofactor zijn voor het ontwikkelen van depressie en angst.
Prof. dr. van Harmelen die in 2013 promoveerde op dit onderwerp aan het woord:
“Kinderen die door hun ouders vaak uitgescholden, bedreigd, structureel genegeerd of geïsoleerd worden, reageren in hun latere leven anders op stress”, zo stelt Van Harmelen.
Deze personen denken vaker negatiever over zichzelf, en dat kan negatieve gevoelens en gedachtes in nieuwe situaties oproepen en versterken.
Ook hun herinneringen worden gekleurd. “Dit maakt dat ze kwetsbaarder zijn voor het ontwikkelen van depressies of angstklachten”, zegt Van Harmelen.
Emotionele verwaarlozing en emotionele mishandeling
Emotionele kindermishandeling is de meest voorkomende vorm van kindermishandeling. De laatste jaren is het geleidelijk aan steeds duidelijker geworden dat emotionele mishandeling gepaard gaat met ernstige gevolgen in de volwassenheid.
Van de verschillende vormen van kindermishandeling, blijken emotionele verwaarlozing en emotionele mishandeling het meest voorspellend te zijn voor het ontwikkelen van affectieve stoornissen. Sterker dan bijvoorbeeld fysiek misbruik.
Emotionele verwaarlozing betekent dat de ouders of verzorgers niet naar het kind luisteren, zijn of haar problemen niet onderkennen en geen aandacht en steun geven wanneer een kind hier behoefte aan heeft.
Emotionele mishandeling houdt in dat de ouders of verzorgers het kind uitschelden, kleineren, onterecht straffen, of ten opzichte van broertjes en zusjes achterstellen.
Van Harmelen: “Toch waren de precieze gevolgen van emotionele kindermishandeling op cognitie en het brein onbekend.
Men ging er lange tijd van uit dat de gevolgen niet zo ernstig waren. We kennen zelfs de uitdrukking “Schelden doet geen zeer”, maar ons onderzoek laat een heel ander beeld zien.”
Prefrontale cortex
Emotionele kindermishandeling heeft negatieve gevolgen voor cognitie en de structuur en werking van de hersenen. Hersenonderzoek uitgevoerd door Van Harmelen heeft aangetoond dat de mediale prefrontale cortex (mPFC), een hersengebied dat een belangrijke functie vervult bij cognitie en gedrag, kleiner is bij mensen die emotioneel mishandeld zijn. Ook werkt de mPFC anders bij het onthouden van dingen en reageert deze anders op stress.
Om dit te testen mat Van Harmelen de hersenactiviteit van proefpersonen, terwijl ze naar foto’s van positieve, negatieve en neutrale gezichtsuitdrukkingen keken. Aan de hand van de uitkomsten van haar onderzoek constateerde Van Harmelen ook dat er bij emotioneel mishandelde mensen meer activiteit is in de amygdala, een hersengebied dat dreiging signaleert. Deze resultaten suggereren dat emotioneel mishandelde mensen de verschillende gezichtsuitdrukkingen allemaal als bedreigend ervaren.
De bevindingen van Van Hamelen’s proefschrift vormen een belangrijke eerste stap in het beter begrijpen van de nadelige gevolgen van emotionele kindermishandeling.
Van Harmelen: “Het is cruciaal dat er meer kennis en maatschappelijke bewustwording komt over de negatieve gevolgen van emotionele kindermishandeling.
Mijn onderzoek onderstreept het belang van het signaleren van emotionele kindermishandeling. Hopelijk leidt dit ook tot meer interventies om mishandeling en de consequenties hiervan te verminderen.”
Het vervolg van haar onderzoek, o.a. aan de universiteit van Cambridge gaat over de vraag of positieve factoren, zoals goede vriendschappen, de negatieve gevolgen van emotionele kindermishandeling kunnen verkleinen.
Werkende ouders en de kunst van het presteren.
Soms vraagt werk zoveel van ons dat we niet anders kunnen dan te voldoen aan de eisen die het werk ons stelt en de hoge targets en doelstellingen die aan ons gesteld worden.
Daarnaast staat het welzijn van je kind(eren) bij iedere hardwerkende ouder altijd voorop. Voor je kinderen ga je door het vuur. De spagaat tussen werk en (jonge) kinderen kan daarom ingewikkeld zijn:
- om taken goed te verdelen als partners;
- om naast het harde werken de behoeften van je kind(eren) te onderkennen en eraan tegemoet te komen. De redelijke vragen van het kind beantwoorden en de onredelijke in alle redelijkheid in goede banen te leiden;
- om af en toe een uurtje eerder op te houden met werk om het kind te laten voelen: ‘Jij bent belangrijk voor mij’. Even dat goede moment van bonding en samenzijn doet een kind goed en maakt veel goed.
Iedere ouder heeft altijd het beste voor zijn of haar kinderen voor ogen. Daarom is het toch goed om dit onderzoek voor ogen te houden.
Lijkt het zoeken naar een juiste balans in het combineren van werk en kinderen onmogelijk?
Dan is een goed beginpunt Werkende Ouders en de kunst van presteren, het Ebook 9 werkende oplossingen voor werkdruk of kort reflecteren tijdens een telefonisch gesprek waarbij we je mogelijkheden verkennen om werk en kind te combineren (kosteloos, vrijblijvend, vertrouwelijk).
Work hard. Live balanced. Sandra Kruijt
Colofon:
De Nederlandse Studie naar Depressie en Angst (NESDA) wordt gefinancierd door het VU Medisch Centrum Amsterdam, het Universitair Medisch Centrum Groningen en het Leids Universitair Medisch Centrum.
Prof. Dr. A. van Harmelen – Hoogleraar Brein, Veiligheid en Veerkracht
Een op de drie kinderen en adolescenten krijgen te maken met een traumatische ervaring in hun jeugd, zoals kindermishandeling of pesten.
Jeugdtrauma is een van de sterkste voorspellers van een groot aantal gedragsmatige en mentale problemen in de adolescentie.
Om deze problemen tegen te gaan richt het onderzoek van Anne-Laura van Harmelen zich op het beter begrijpen van de complexe sociale, psychologische en neurobiologische mechanismen van risico en veerkracht in de adolescentie.
Zo heeft van Harmelen laten zien dat jeugdtrauma gerelateerd is in veranderingen in de structuur en functioneren van het brein, waardoor mensen kwetsbaar zijn voor mentale problemen en dat dezelfde neurobiologische mechanismen mensen kwetsbaar maken voor suïcide. Ook heeft ze laten zien dat er belangrijke factoren zijn die veerkracht versterken bij jongeren met jeugdtrauma ervaringen, zoals vriendschappen en steun van de familie, het ophalen van positieve herinneringen en sterkere regulatie van stress responses in het brein. Ook heeft haar onderzoek laten zien dat deze factoren elkaar sterk beïnvloeden. Deze bevindingen hebben ertoe geleidt dat van Harmelen heeft voorgesteld dat veerkracht het best beschreven kan worden als een complex en dynamisch systeem.
Bronnen:
Persberichten ZonMw en Leiden Universiteit uit 2013
www.nesda.nl De Nederlandse Studie naar Depressie en Angst (NESDA) wordt gefinancierd door het VU Medisch Centrum Amsterdam, het Universitair Medisch Centrum Groningen en het Leids Universitair Medisch Centrum
https://www.nesda.nl/schelden-doet-wel-zeer/
(geraadpleegd oktober 2023)
Beste Sandra, wat een akelig onderzoek en wat demotiverend voor werkende ouders waarbij het niet zo ‘lekker loopt’ thuis! Daar is echt veel meer positieve stimulans aan te geven.
1. Kinderen zijn zo buigzaam als je zelf bent. Tot bepaalde hoogte kunnen zij de gegeven aandacht prima in hun leven opnemen, ook al is dat anders/minder dan bij thuis-ouders.
2. Pas als je je echt telkens weer schuldig voelt, dan voelen kinderen dat en kunnen daar ook last van krijgen.
3 kindermishandeling komt voor, maar kern is dan: stelselmatig op een schadelijke manier met het kind omgaan.
Dank Elsie, voor je plezierig relativerende reactie. Inderdaad, positiviteit maakt alles goed.
Bewustwording is wel goed, denk ik. De vraag wat jouw werkdruk met je kinderen doet, is een vraag die je jezelf best mag stellen.
Hartelijke groet, Sandra