Zoals ieder jaar komt TNO met een interessant factsheet over stress in de Week van de Werkstress. Dit jaar is de Week van de Werkstress van 11 – 15 november 2024 en krijgen we nieuwe cijfers stress en burn-out voor 2024-2025.
De meest actuele cijfers over stress, burn-out en psychosociale arbeidsbelasting staan hieronder, gebaseerd op onderzoek van TNO en CBS. Ik duid ze graag voor u vanuit Priorities’ specialisatie op het gebied van werkende oplossingen voor werkdruk, stress en burnout. Ook al lijken de cijfers achter te lopen, ze zijn het meest recent.
Belangrijke cijfers stress en burn-out om aandacht aan te besteden
Welke cijfers rond stress en burn-out zijn voor u of uw organisatie belangrijk om aandacht aan te besteden?
- Werknemers verzuimen in 2022 13,8 miljoen dagen als gevolg van psychosociale arbeidsbelasting.
- 9,8 miljoen dagen verzuimden werknemers als gevolg van te hoge werkdruk
- 2,4 miljoen dagen verzuimden werknemers als gevolg van emotioneel te zwaar werk
- 1,6 miljoen dagen verzuimden werknemers als gevolg van ruzie, conflict of grensoverschrijdend gedrag.
- (Eerdere TNO cijfers ter vergelijking: werknemers verzuimden in 2020 9,4 miljoen dagen met werkstress als reden voor het verzuim. In 2019 waren dit 11,1 miljoen verzuimdagen).
- 38% van de werknemers vindt dat er (aanvullende) maatregelen nodig zijn tegen werkstress (Ter vergelijking: in 2020 vindt 37% van alle werknemers dat er maatregelen nodig zijn tegen werkstress).
- 1,6 miljoen werknemers in Nederland hebben last van burn-outklachten. Dit komt neer op 19% (Ter vergelijking: in 2020 hebben 1,2 miljoen werknemers in Nederland last van burn-outklachten. Dit komt neer op 16%).
- 12% van de zelfstandigen heeft last van burn-out klachten. (Ter vergelijking: in 2020 hebben 89.000 zzp’ers last van burn-outklachten. Dit komt neer op 9%).
Het onderzoekjaar waar deze cijfers op gebaseerd zijn betreft 2022. Dat neemt niet weg dat goede, actuele cijfers zijn voor stress, verzuim en burn-out. Ook voor u en uw organisatie blijft het belangrijk om in 2024-2025 het aantal verzuimdagen, de redenen van verzuim en het aantal stress en burn-outklachten te monitoren en daarvoor zijn deze cijfers een kader.
Net zo belangrijk is het om ieder jaar na te gaan of uw maatregelen voor stress en preventie van werkdruk, psychosociale arbeidsbelasting en burn-out nog aansluiten bij wat mensen in uw organisatie nodig hebben. Generieke maatregelen tegen specifieke vormen van stress zullen minder goed werken, dus differentiëren naar oorzaak van stress en burn-out blijft belangrijk.
Afbeelding credits: TNO
Sandra Kruijt
We zijn geneigd het in algemene termen over ‘stress’ te hebben, terwijl werkdruk, stress en burn-out veel verschillende oorzaken hebben. Om een voorbeeld te geven: bij grensoverschrijdend gedrag, te hoge werkdruk, werkdruk van werkende ouders, werkdruk van mantelzorgers of vanwege een dubbele functie die u uitvoert, is de opbouw van stress en zijn de oplossingen ervan natuurlijk anders. Dat neemt niet weg dat deze cijfers van TNO en CBS een goede basis geven voor de aanpak in uw bedrijf of organisatie.
Belangrijke cijfers burn-outklachten en burn-out
Sinds kort wordt onderscheid gemaakt tussen burn-out klachten en burnout. Wat is het verschil?
Burn-out klachten: Mensen met burn-out klachten ervaren stressklachten, maar zijn over het algemeen (nog) aan het werk.
Burn-out: Er zijn ook mensen die zijn uitgevallen met burn-out. Het gaat dan om mensen met de beroepsziekte burn-out die daadwerkelijk zijn uitgevallen van het werk. Een arts heeft vastgesteld dat zij de beroepsziekte overspannenheid of burn-out hebben (of: overwerktheid).
Burn-outklachten en burn-out bij werknemers
- 1,6 miljoen werknemers in Nederland hebben last van burn-out klachten. Dit komt neer op 19% van de werknemers
- 3,6% van de werknemers geeft aan dat ze de beroepsziekte overspannenheid of burn-out hebben
Burn-outklachten en burn-out bij zelfstandigen
- 12% van de zzp’ers in Nederland heeft last van burn-outklachten
- 1,6% van de zzp’ers in Nederland geeft aan dat ze de beroepsziekte overspannenheid of burn-out hebben.
Naar een huisarts of bedrijfsarts als uw burn-out of stressklachten te hoog worden en/of als u niet meer kunt werken door overspannenheid, burn-out of overwerktheid? Lees hier waarom dat belangrijk is.
Opvallende cijfers stress 2024-2025
Opvallend in deze cijfers rond stress, werkstress en burn-out is voor 2024-2025 voor mij dat het aantal verzuimdagen en de totale verzuimkosten wegens psychosociale arbeidsbelasting blijft stijgen.
Het aantal verzuimdagen is in 2022 13,8 miljoen dagen en was in 2019: 11,1 miljoen verzuimdagen en in 2020: 9,4 miljoen verzuimdagen. Zowel de verzuimkosten per werknemer als de totale verzuimkosten voor werkgevers stijgen.
Verzuimkosten per werknemer
Gemiddelde verzuimkosten per werknemer zijn onderverdeeld. Verzuimkosten zijn anders wegens werkdruk, te zwaar werk, ruzie, conflict of grensoverschrijdend gedrag of psychosociale arbeidsbelasting. Ze zijn als volgt, wegens:
- te hoge werkdruk € 13.500 (ter vergelijking: werkstress in 2019: € 9.300)
- emotioneel te zwaar werk € 13.000
- ruzie, conflict of grensoverschrijdend gedrag € 18.500
- verzuimkosten wegens psychosociale arbeidsbelasting € 14.000 (dit is een gewogen gemiddelde van de eerdere categorieën).
Totale verzuimkosten voor wegens psychosociale arbeidsbelasting
Totale verzuimkosten voor de werkgever wegens psychosociale arbeidsbelasting, t.w. te hoge werkdruk, emotioneel te zwaar werk, ruzie, conflict of grensoverschrijdend gedrag zijn € 4,4 miljard, onderverdeeld als volgt:
- totale verzuimkosten voor te hoge werkdruk € 3.200 miljoen
- totale verzuimkosten voor emotioneel te zwaar werk € 500 miljoen
- totale verzuimkosten voor ruzie, conflict of grensoverschrijdend gedrag € 740 miljoen
(Ter vergelijking: in 2019 waren de verzuimkosten voor werkgevers wegens werkstress € 3,2 miljard. De vergelijking gaat niet helemaal meer op, omdat de wijze van registreren is gewijzigd. Kosten van werkstress worden niet meer generiek gegeven, maar onderverdeeld in oorzaken van psychosociale arbeidsbelasting: hoge werkdruk, emotioneel zwaar werk, ruzie, conflict of grensoverschrijdend gedrag. Hier is sprake van verbetering van de kwaliteit van de gegeven cijfers nadat TNO en CBS zijn gaan samenwerken rond deze cijfers). Afbeelding credits: TNO.
Ook in uw organisatie blijft het belangrijk beide vormen van verzuimkosten goed te monitoren.
Factsheet Week van de Werkstress 2024
Factsheet Week van de Werkstress 2021 kunt u hier bekijken: tno-factsheet-week-van-de-werkstress-2021
Werkstress bij werknemers en bij zelfstandigen
Werkstress volgens werknemers en stress bij zelfstandigen (of: zzp’ers) is anders, zoals je hieronder ziet. Het is goed dat dit onderscheid gemaakt wordt. De eerste Week van de Werkstress werd georganiseerd in 2014 en indertijd werd werkstress bij zelfstandigen nog niet benoemd. Wat ook goed is, is de huidige onderverdeling van cijfers van werkstress door lage autonomie, hoge taakeisen, stressvol werk, hoge emotionele belasting, conflict op het werk of ongewenst gedrag op het werk. De cijfers om in 2024-2025 rekening mee te houden zijn als volgt.
Stress door hoge taakeisen:
- 32% van de werknemers ervaart hoge taakeisen (ter vergelijking, in 2020: 34% van de werknemers ervaart hoge taakeisen)
- 29% van de zzp’ers ervaart hoge taakeisen (ter vergelijking, in 2020: 28% van de zzp’ers ervaart hoge taakeisen).
Stress door lage autonomie:
- 41% van de werknemers ervaart een lage autonomie
- 16% van de zzp’ers ervaart een lage autonomie
Stress in het werk:
- 15% van de werknemers heeft stressvol werk (het percentage voor zelfstandigen wordt niet gegeven)
Stress door hoge emotionele belasting:
- 9% van de werknemers ervaart een hoge emotionele belasting
- 46% van de zzp’ers maakt zich weleens zorgen over de toekomst van hun bedrijf of onderneming
In beleidskringen kon je tot 2022 vaak horen dat zelfstandigen meer autonomie ervaren, minder vaak onder hoge taakeisen werken en daardoor een betere work life balance zouden hebben. Ik heb hier eerder al mijn vraagtekens bij gezet. Hele onderdelen van het werk van zelfstandigen en dientengevolge stress die zzp’ers ervaren, werden in de statistieken niet meegenomen. Bijvoorbeeld tijdens acquisitie van een opdracht of als opdracht wordt beëindigd. Dat gaf een vertekend beeld, dat in de nieuwe cijfers rechtgetrokken wordt met de vraag over zorgen over de toekomst van het bedrijf of onderneming.
Stress door conflict op het werk:
- 26% van de werknemers heeft een conflict op het werk met collega’s, leidinggevende of werkgever
Stress door ongewenst gedrag:
- 17% van de werknemers had te maken met enige vorm van ongewenst gedrag op het werk
- 18% van de zzp’ers heeft te maken met ongewenste omgangsvormen
afbeelding credits: TNO
Cijfers gebaseerd op NEA 2023, ZEA 2023, ZEA 2023
De cijfers zijn gebaseerd op de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) 2023, de Zelfstandigen Enquête Arbeid (ZEA) 2023 en de Werkgevers Enquête Arbeid (WEA) 2024. De verzuimkosten zijn gebaseerd op de NEA 2022. De NEA en ZEA worden uitgevoerd door TNO en CBS, de WEA wordt uitgevoerd door TNO.
Week van de Werkstress 2014-2022
Sinds 2014 wordt de Week van de Werkstress georganiseerd, met ieder jaar een andere focus. Ieder jaar komen ook met weer nieuwe cijfers en rapporten uit. Ze zijn de basis van de Workshop Werkdruk en Work Life Balance. Voor iedere sector, organisatie, bedrijf of individuele werkenden zijn weer andere cijfers belangrijk en andere kennis over stress en psychosociale arbeidsbelasting. In deze post heb ik alleen de meest recente van TNO en CBS genoemd. Wilt u eerdere cijfers weten? We sturen ze graag toe. Wilt u een presentatie psychosociale arbeidsbelasting of Workshop Werkdruk en Work Life Balance organiseren? Neem contact op.
Sandra Kruijt – executive coach en oprichter van Priorities
Voor mij zijn genoemde aantallen en percentages verhelderend, maar niet bepalend, omdat de oorzaak van burn-out en de opbouw naar een burn-out vaak divers is. Dat zie ik in mijn executive coaching praktijk.
Concrete oplossingen voor stress en burn-out in individuele gevallen, executive coaching Priorities at Work blijft belangrijker dan algemene percentages. Heel concreet: als stress of burn-outklachten te hoog worden, neem deze praktische stap: inventariseer deze stress signalen en te proberen ze direct te verlagen. Lukt dit niet? Bezoek de huisarts of bedrijfsarts. Of neem contact op met Priorities voor de beste oplossing voor u.
Week van de Werkstress 2024
Van 11 tot 15 november 2024 is de Week van de Werkstress. Wilt u een workshop Werkdruk en Work Life Balance (in het Nederlands of Engels) organiseren, neem contact op.
Sandra Kruijt
(Deze post werd gepubliceerd in 2021 en voor het laatst bijgewerkt in november 2024)
