Werkdruk, stress en burn-out kunnen een reëel probleem zijn onder accountants en binnen de financiële sector in Nederland. Het werk kan stressvol zijn, vanwege hoge werkdruk, deadlines, complexe financiële vraagstukken, hoog verantwoordelijkheidsniveau en strenge regelgeving.
Stress management, preventie van burn-out en monitoren van goede gezondheid en welzijn zijn vanzelfsprekend belangrijk. Net als aandacht voor vitaliteit met regelmatig sporten, gezond eten, voldoende slaap en tijd voor ontspanning. En aandacht rond duurzame inzetbaarheid, op de lange termijn goed en gezond werken wordt ondersteund door regelmatig pauzeren, prioriteren, heldere communicatie, delegeren en realistisch time management.
Daarnaast spelen werkomgeving, human resources en leiderschap een belangrijke rol bij het voorkomen van stress of burn-out. Ondersteuning en – indien gewenst- begeleiding, regelmatige feedback zijn vaak essentieel bij het verlagen van stress , net als flexibele werkregelingen, hybride werken, thuiswerken en flexibele werktijden.
Ook kan goede informatie belangrijk zijn, om goed werkgeverschap goed te kunnen monitoren. In dat kader is hieronder het onderzoek dat de Nederlandse Arbeidsinspectie deed naar de accountancy opgenomen.
De Nederlandse Arbeidsinspectie controleerde in 2019 achtentwintig (28) register accountantskantoren met in totaal ruim 3000 werknemers. In deze hoog risico sector rond psychosociale arbeidsbelasting blijven de resultaten relevant bij werk gerelateerde stress of burn-out, preventie en het oplossen van werkdruk.
Risico’s kunnen het beleid van een organisatie of bedrijf betreffen, het ontbreken ervan of ontbreken van naleving. Het kan ook werkdruk of stress betreffen die je zelf ervaart en wilt oplossen om uitval door ziekte of burn-out te voorkomen. Kan Priorities daarin van dienst zijn (executive coaching, beleid psychosociale arbeidsbelasting, Priorities at Work Programma, masterclass Targets en Werkwaarden)? U bent welkom contact op te nemen (vertrouwelijk en vrijblijvend).
Accountancy, stress en preventie van psychosociale arbeidsbelasting (PSA)
Er zijn ongeveer 20.000 RA en AA accountants aangesloten bij de Koninklijke Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA). Uit de inspectie brede risicoanalyse van de Nederlandse Arbeidsinspectie blijkt dat de sector accountancy een hoog risicosector is voor psychosociale arbeidsbelasting (PSA).
De Arbeidsinspectie controleerde of de accountantskantoren risico’s op werkdruk, agressie en ongewenst gedrag inventariseren. Daarnaast, of accountantskantoren de risico’s planmatig aanpakken en evalueren totdat de risico’s onder controle zijn.
Burn-out of stress bij accountantskantoren
Voordat ik de resultaten hieronder bespreek van de Nederlandse Arbeidsinspectie is deze toelichting belangrijk.
Of je nu spreekt over burn-out of stress, het belangrijkste is de naleving van de Arbeidsomstandighedenwet rond psychosociale arbeidsbelasting door werkgevers.
Artikel 3, lid 2 Arbeidsomstandighedenwet: De werkgever voert, binnen het algemeen arbeidsomstandighedenbeleid, een beleid gericht op voorkoming en – indien dat niet mogelijk is – beperking van psychosociale arbeidsbelasting (PSA).
Psychosociale arbeidsbelasting omvat: werkdruk, stress, discriminatie, agressie, intimidatie en seksuele intimidatie. Bij de rapportage van de arbeidsinspectie zie je dit ook in de onderverdeling terugkomen, met onderzoeksgegevens hieronder over:
- werkdruk
- ongewenst gedrag
- agressie
- verkenning specifiek voor jonge professionals in de accountancy
Compliance, werkdruk, stress en psychosociale arbeidsbelasting
Vaak zien we stress en werkdruk als individueel issue. We ervaren het als een persoonlijk issue dat wij zelf moeten oplossen. Dan is het goed om te weten dat stress, burn-out en breder: psychosociale arbeidsbelasting vanuit compliance een belangrijk werkgeversissue is.
Dit is wat ik erover schreef in het Ebook Priorities at Work.
Ebook Priorities at Work – 9 Werkende Oplossingen voor Werkdruk
Wat mij vaak opvalt, is dat mensen werkdruk ervaren als een individueel issue. Regelmatig gaat het gepaard met een gevoel van ‘niet goed genoeg zijn’. Of het is omgeven met taboe: ‘Laat ik maar niet zeggen dat ik nachtenlang wakker lig’. Ook kan een gevoel van machteloosheid spelen: ‘Dit is toch niet op te lossen’ of ‘Het hoort erbij’.
Een belangrijk perspectief is dat de aanpak van werkstress primair de verantwoordelijkheid is van de werkgever op grond van de arbeidsomstandighedenwet. Eerst moeten de stressoren in het werk worden aangepakt en pas daarna kun je inzoomen op het individu.
Inspecties Accountancy en psychosociale arbeidsbelasting (PSA)
Het beeld dat de Nederlandse Arbeidsinspectie schetst in het rapport is indicatief en niet representatief voor accountantskantoren in Nederland. De accountantskantoren zijn willekeurig geselecteerd. Van de achtentwintig (28) geïnspecteerde accountkantoren zijn er negentien (19) aangesloten bij de SRA. De SRA verenigt 375 accountants- en advieskantoren. Er zijn tien (10) kantoren met minder dan twintig (20) werknemers, tien (10) kantoren met tien – vijftig (10-50) werknemers en acht (8) kantoren met meer dan vijftig (50) werknemers geïnspecteerd.
Algemene conclusies accountancy en psychosociale arbeidsbelasting
- 23 van de 28 geïnspecteerde accountantskantoren beheersen een of meerdere risicofactoren voor psychosociale arbeidsbelasting onvoldoende. In het totaal zijn 132 overtredingen geconstateerd.
- 22 van de 28 geïnspecteerde accountantskantoren hebben de aanpak van werkdruk niet in orde.
- 2 van de 28 geïnspecteerde accountantskantoren hebben in totaal 2 overtredingen agressie.
- 9 van de 28 geïnspecteerde accountantskantoren hebben in totaal 103 overtredingen ongewenst gedrag.
- 13 van de 28 geïnspecteerde accountantskantoren hebben geen actuele Risico-Inventarisatie & Evaluatie (RI&E) met een plan van aanpak of deze waren niet getoetst door een gecertificeerde arbodienst of kerndeskundige.
- Bij 5 kleine accountantskantoren met minder dan 20 werknemers zijn geen overtredingen geconstateerd.
Oordeel Nederlandse Arbeidsinspectie over accountancy
- De Nederlandse Arbeidsinspectie vindt dat accountantskantoren te weinig maatregelen treffen om werkdruk en ongewenst gedrag bij hun werknemers te voorkomen of beperken.
- De helft van de geïnspecteerde accountantskantoren mist basale arbozorg elementen zoals een actuele en getoetste Risico Inventarisatie & Evaluatie (RI&E) met een bijbehorend plan van aanpak.
- Twee derde van de geïnspecteerde accountantskantoren heeft de PSA-risico’s onvoldoende in kaart gebracht.
- De inspectie zag tijdens de inspectieronde ook dat kantoren vanuit de kwaliteit van het werk of de binding van werknemers aandacht hadden voor PSA en ad hoc al een aantal maatregelen hadden getroffen om werkdruk te verminderen.
Breng de werkdruk in kaart – algemene boodschap accountancy
- De accountantskantoren laten nog veel kansen liggen om werkdruk, stress, ongewenst gedrag en agressie te verminderen.
- De Nederlandse Arbeidsinspectie vindt dat van de accountantskantoren verwacht mag worden dat ze hun arbozorgbeleid op orde brengen en beschikken over een actuele RI&E met plan van aanpak.
- Ook vindt de Nederlandse Arbeidsinspectie dat de accountantskantoren snel de oorzaken van stress en werkstress in kaart moeten brengen en passende maatregelen moeten treffen om de PSA-risico’s te beheersen en/of het PSA-beleid te borgen.
- Nu is het aan de accountantskantoren en hun ondersteunende organisaties om ervoor te zorgen dat effectieve maatregelen breder worden toegepast en dat het PSA-beleid goed in de accountantskantoren geborgd wordt.
- Maak gebruik van de goede voorbeelden uit de sector en de instrumenten en activiteiten die aangeboden worden.
Vervolgacties accountancy om stress en werkdruk te verminderen
- Accountantskantoren waar een overtreding is geconstateerd kunnen een herinspectie verwachten.
- De inspectieresultaten worden voorgelegd aan de Koninklijke Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA), de (MCA) Monitoring Commissie Accountancy (MCA) en de SRA.
- De SRA ondersteunen hun leden ondersteunen bij een goede aanpak van PSA door hun cultuurscan aan te passen met goede werkdrukvragen en organiseren workshops hiervoor.
- De NBA en young profs NBA zijn met elkaar en een aantal grote organisaties in overleg, naar aanleiding van het onderzoek dat is uitgevoerd door Nijenrode, om de werkdruk te verminderen.
- De Arbeidsinspectie vertrouwt erop dat de accountant sector zelf verder gaat met de aanpak en borging van PSA en kijkt aan de hand van de inspanningen binnen de sector of nieuwe inspecties PSA de komende jaren noodzakelijk zijn.
Werkdruk en accountancy
- 24 van de 28 geïnspecteerde accountantskantoren hebben de aanpak van werkdruk niet in orde.
- 19 van de 28 accountantskantoren hebben de oorzaken van werkdruk niet in kaart gebracht. Een goede beheersing van werkdruk begint met een getoetste RI&E met daarin een goede analyse van de PSA-oorzaken die in de organisatie en bij de verschillende afdelingen of functiegroepen spelen.
- Bij 4 kleine geïnspecteerde accountantskantoren is er geen sprake van werkdruk.
- Bij 11 van de 28 geïnspecteerde accountantskantoren is er volgens de inspecteurs sprake van werkdruk. Bij nog eens 10 accountantskantoren kan de inspecteur het niet goed inschatten.
- Uit documenten en gesprekken met werkgever en werknemers bij de 11 kantoren waar sprake is van werkdruk werd werkdruk onder andere veroorzaakt door: te veel werk (11x), te hoog werktempo (10x), druk veroorzaakt door de keten (6x), stijl van leidinggeven (5x), privé-werkbalans (3x), autonomie (3x) en afwijkende werktijden (3x).
Oordeel Nederlandse Arbeidsinspectie over werkdruk accountancy
Een derde van de geïnspecteerde accountantskantoren heeft de oorzaken van werkdruk in kaart gebracht. De Nederlandse Arbeidsinspectie vindt dat werkgevers en werknemers in de accountancy meer met elkaar in gesprek moeten gaan over de achterliggende oorzaken van werkdruk en hiervoor meer passende maatregelen kunnen treffen.
Agressie in accountancy
- Bij 2 van de 28 geïnspecteerde accountantskantoren zijn in totaal 2 overtredingen agressie geconstateerd.
- Eén maal waren de risico’s onvoldoende geïnventariseerd en één maal was de melding, registratie en analyse van incidenten niet in orde.
- Uit de opgevraagde documenten en gesprekken met werkgever en werknemers gaven slechts enkele accountantskantoren aan dat er sprake was van agressie naar werknemers. Dit aantal kan onderbelicht zijn omdat ongewenst gedrag van cliënten door accountantskantoren niet als agressie wordt gezien.
Oordeel Nederlandse Arbeidsinspectie over agressie in accountancy
- De Nederlandse Arbeidsinspectie vindt dat het agressie beleid bij de accountantskantoren meestal in orde is, maar dat er meer aandacht moet zijn voor het herkennen van verbale instrumentele agressie. Enkele kantoren geven aan dat het voor komt, maar andere kantoren herkennen ongewenst gedrag van cliënten niet als agressie.
Ongewenst gedrag in accountancy
- 9 van de 28 geïnspecteerde accountantskantoren hebben in totaal 90 overtredingen ongewenst gedrag.
- De belangrijkste overtredingen zijn het ontbreken van de risico-inventarisatie van ongewenst gedrag en/of het plan van aanpak, het ontbreken van een klachtenregeling en –commissie. Ook de training van leidinggevenden en werknemers schiet te kort.
- Uit de toegestuurde documenten en uit gesprekken met werkgevers en werknemers blijkt dat bij 3 van de 28 geïnspecteerde accountantskantoren sprake is van ongewenst gedrag. Het betreft vooral ongewenst gedrag van collega’s of leidinggevenden. De overige kantoren geven aan dat er bij hen geen sprake is van ongewenst gedrag, maar hebben dat niet altijd goed in kaart gebracht. Er is geen specifieke aandacht voor discriminatie.
- Vertrouwenspersonen en klachtenregelingen zijn vaak gericht op de kwaliteit van de dienstverlening en niet altijd op ongewenst gedrag van werknemers en leidinggevenden onderling.
- Er wordt vaak niet gemeld omdat het incident te beperkt is of omdat werknemers niet weten waar ze het moeten melden of omdat ze bang zijn voor gevolgen voor hun carrière.
Oordeel Nederlandse Arbeidsinspectie over Ongewenst gedrag accountantskantoren
- De Nederlandse Arbeidsinspectie vindt dat in het beleid ongewenst gedrag van de geïnspecteerde accountantskantoren nog veel basale elementen ontbreken, zoals een goede risico-inventarisatie en de voorlichting en training van werknemers en leidinggevenden.
- Omdat in een aantal organisaties een goede risico-inventarisatie, voorlichting en training ontbreekt kan het zijn dat de medewerkers en leidinggevenden de risico’s op ongewenst gedrag binnen hun organisatie nog niet herkennen of erkennen.
- Om ongewenst gedrag te voorkomen moeten incidenten altijd veilig bespreekbaar zijn binnen de organisaties. Accountantskantoren moeten meer grip krijgen op het onbewust en soms ook bewuste ongewenst gedrag en discriminatie.
Werkdruk en stress bij jong professionals in accountancy
Tijdens de inspecties verkende de Nederlandse Arbeidsinspectie welke specifieke PSA-risico’s er bij jong professionals zijn en welke maatregelen ingezet of gewenst worden voor deze doelgroep.
1. Specifiek werkdrukbronnen voor jonge professionals in accountancy
Specifieke werkdrukbronnen voor jonge professionals zijn volgens de kantoren vooral:
piekbelasting
techno stress
combinatie opleiding en werk
te veel werk
onervarenheid in het werk
omgaan met klanten en
perfectionisme
2. Aanbevolen maatregelen voor young professionals in accountancy
Goede maatregelen zijn o.a.
bespreekbaar maken van werk, opleiding en privé
coaching van de jong professional
het geven van goede feedback
training leidinggevenden in omgaan met jong professionals
training techno stress
bespreken van ervaren werkdruk
niet alleen sturen op overwerk, maar ook op niet geschreven uren
3. Specifieke agressie risico’s voor jonge professionals
Specifieke agressie risico’s voor jonge professionals zijn:
het omgaan met lastige klanten en
de afwezigheid van voorlichting en training bij aanvang van hun werkzaamheden
Naast een goede training en begeleiding is ook het overnemen of aanspreken van lastige klanten een goede maatregel. In sommige kantoren wordt ook afscheid genomen van lastige klanten die geen verbetering laten zien.
4. Leiderschap, leidinggeven en young professionals
- De afhankelijke positie tussen jong professional en leidinggevende maakt preventie van PSA moeilijk, met name ongewenst gedrag.
- Zo worden problemen met particulieren/zakelijke klanten niet altijd opgelost of worden meldingen niet door gegeven aan vertrouwenspersonen door leidinggevenden.
- Incidenten worden niet gemeld omdat men niet bekend is met de procedures of men bang is voor de carrière.
- Er is nog weinig oog voor onbewust ongewenst gedrag.
- Ook is er sprake van discriminatie bijvoorbeeld op deeltijdwerk. Hier kan goede voorlichting en training en het samen bepalen van de gewenste cultuur helpen om jong professionals te binden.
- Let ook op samenloop van verschillende PSA factoren als agressie en ongewenst gedrag. Een hoge werkdruk gecombineerd met agressie of ongewenst gedrag kan sneller leiden tot uitval of uitstroom.
(Publicatiedatum van deze blogpost: 17-2-2020 bijgewerkt o.a.: april 2025)
Bronnen:
Resultaten en Conclusies Accountancy 2019 – Inspectie SZW
SRA (geraadpleegd op 13-1-2023)
Wilt u na het lezen van deze resultaten van de Nederlandse Arbeidsinspectie aan de slag met werkende oplossingen voor uw werkdruk (voor uzelf, Young Professionals of anderen die u leiding geeft)? Wilt u weten wat Priorities voor u kan betekenen?
Download Ebook Priorities at Work | 9 Werkende Oplossingen voor werkdruk.
U leest er gemakkelijk doorheen en weet direct de volgende stap te zetten om werkdruk te verlagen, zodat u niet langer risico loopt dat uw waardevolle mensen vertrekken of uitvallen door ziekte of burn-out.
Priorities is sinds 2004 gespecialiseerd in werkende oplossingen van werkdruk.
Graag nodig ik u uit voor een telefonisch kennismakingsgesprek. Het gesprek is kosteloos, vrijblijvend en vertrouwelijk. In dit gesprek krijgt u helder wat u tegenhoudt om minder uren te werken, leert u wat er voor nodig is om uw werk te verminderen en welke stap u hierin kunt zetten.
U kunt hier meer lezen over het Priorities at Work Programma of de Masterclass Targets en Werkwaarden. Deze masterclass kunt u individueel volgen, in groepsverband in het Wereldmuseum in Rotterdam of in-company.
